czwartek, 30 listopada 2017

Wyraz w języku i tekście - książka

Od dawna czaiłem się na tę książkę, ale nie miałem czasu jej wypożyczyć i choćby przejrzeć. Nareszcie mam ją przed sobą, a nawet zdążyłem przeczytać kilkadziesiąt stron, zatem ośmielę się podzielić refleksjami.

Jak wskazano w Przedmowie, powstanie książki poprzedziła konferencja nukowa, poświęcona pamięci Państwa Bożeny i Józefa Wierzchowskich. Bożena Wierzchowska znana jest przede wszystkim jako Autorka podręczników dotyczących fonetyki, Józef Wierzchowski w centrum swoich badań nad językiem stawiał znak językowy.

Na książkę składa się kilkadziesiąt artykułów, dotyczących szeregowi zagadnień związanym z pojęciem wyrazu i z zagadnieniami pokrewnymi. Pozwolę sobie zwrócić uwagę na dwa przykładowo wybrane teksty.

B. Boniecka w artykule "Cytacje dziecięce" pisze o tym, jak celnie i z jaką łatwością dzieci cytują dzieła literatury czy filmy dziecięce. Ciekawe jest to, jak ważne dla dziecka są szczegóły, i że dzieci (czy też w ogóle ludzie) rozumieją dany utwór w odniesieniu do otaczającej je rzeczywistości. Równie interesujące są zjawiska zmieniania cytatów, bardzo przydatne w zakresie dostosowywania przytaczanych tekstów do okoliczności.

A. Wierzbicka w artykule "Wyraz - metafora, czyli jak w codziennym języku utrwalamy rzeczywistość" wskazuje, jak bardzo metafora ułatwia zrozumienie złożonych kwestii, niekiedy jednak je upraszczając a nawet będąc elementem dyskryminacji. Autorka daje wiele przykładów, np. ciacho - młody, atrakcyjny mężczyzna, okno "w profesjolekcie informatycznym, to wydzielony obszar ekranu, najczęściej prostokątny, na którym prezentowany jest nowy (inny niż wcześniej widzieliśmy) interfejs aplikacji, czyli odwołanie do schematu KONTAKTU (...)" - zaznaczyć należy, że w artykule stosowane niekiedy nie tylko kapitaliki, ale też wyrazy wyróżnione pogrubieniem i jednocześnie kursywą.

W publikacji jest jeszcze cały szereg ciekawych artykułów, dotyczących m.in. metafor na blogach, nauki czytania, słownictwa opinii psychologiczno-pedagogicznych, czy np. afazji. Moim zdaniem wiele z poruszonych tematów może być wykorzystanych w poezji dźwiękowej, np. poprzez wykorzystanie różnych zjawisk dotyczących rozwijania ekspresji językowej.

J. Gardzińska, A. Maciejewska (red.), Wyraz w języku i tekście, Uniwersytet Przyrodniczo-Humanistyczny w Siedlcach, Instytut Filologii Polskiej i Lingwistyki Stosowanej, Siedlce 2012, ss. 467.

środa, 29 listopada 2017

Reranie - książka E.M. Skorek

W publikacji Autorka wyjaśnia, dlaczego wymawianie głoski "r" jest trudne, wskazuje też jakie są rodzaje nieprawidłowego wymawiania tej głoski. Poza zagadnieniami dotyczącymi diagnozy i prób korekcji rerania mamy tu wiele materiałów, które moim zdaniem mogą być wprost wykorzystywane w poezji dźwiękowej. Poza samą fascynującą głoską "r" (która może być wymawiana/wyśpiewywana na różne sposoby) wskazane jest znaczenie głosek sąsiednich. Być może wiecie, że mój ulubiony zestaw głosek to "brtp", wykorzystałem to zestawienie w wielu wierszach. W książce znajdziemy mnóstwo przykładów zestawień, zwróćmy uwagę przykładowo na "fr", "wr", "br" czy "rć", jak też wieloznaczne "rz".

W kolejnych podrozdziałach uwaga została zwrócona na wyrazy zawierające więcej niż jedno "r", na "r" w sąsiedztwie samogłosek czy też na takie zjawiska, jak nagłos, śródgłos, wygłos oraz "r" w wyrazach trudnych.

Zauważmy, że mamy tu do czynienia z książką o pojedynczej głosce. Ciekawe, co? Kto by pomyślał, że tyle da się wydusić z jednego "r"!

E.M. Skorek, Reranie - Profilaktyka, diagnoza, korekcja, Oficyna Wydawnicza "Impuls", Kraków 2003, ss. 321.